Józef Chałasiński

(1904-1979) polski socjolog. Urodził się w Rudniku na Lubelszczyźnie, zmarł w Warszawie. Uczeń Floriana Znanieckiego na Uniwersytecie w Poznaniu. W 1935 r. przeniósł się do Warszawy. Pracował w Polskim Instytucie Socjologicznym (po wojnie został jego przewodniczącym), w Państwowym Instytucie Socjologii Wsi (1936-1939 pełnił funcję dyrektora), Wolnej Wszechnicy Polskiej (od 1937 profesor nadzwyczajny i kierownik Katedry Socjologii). Śmierć Stefana Czarnowskiego w 1937 r. i Ludwika Krzywickiego w 1941 oraz wyjazd z kraju Floriana Znanieckiego w 1939 sprawiły, że po II wojnie był czołową postacią socjologii polskiej. W 1945 r. zaangażował się w prace nad utworzeniem Uniwersytetu Łódzkiego. Został profesorem zwyczajnym tej uczelni, stanął na czele Katedry Socjologii Ogólnej, potem Katedry Historii Filozofii i Myśli Społecznej (1950-1959), wreszcie I Katedry Socjologii (1959-1962). W latach 1949-1952 pełnił funkcję rektora Uniwersytetu. W 1966 r. powrócił na Uniwersytet Warszawski, gdzie do 1968 r. kierował Katedrą Socjologii Kultury, a następnie pozostawał pracownikiem naukowym Instytutu Socjologii do przejścia na emeryturę w 1974 r. Związany także z Zakładem Socjologii i Historii Kultury PAN (w latach 1956-1958 – kierownik) i Pracownią Zagadnień Społecznych i Kulturowych Afryki Współczesnej PAN (w latach 1962-1974 – kierownik). Kontynuował, rozpoczęte przez Znanieckiego, wykorzystywanie materiałów autobiograficznych w badaniach socjologicznych. Był organizatorem badań empirycznych, wprowadził do socjologii na szeroką skalę badania terenowe. Zainicjował konkursy na pamiętniki chłopskie i robotnicze; opracował na tej podstawie 4-tomową pracę "Młode pokolenie chłopów" (1938), w której przedstawił kształtowanie się ruchów społecznych na wsi. Wprowadził do nauki i języka potocznego termin „awans społeczny”. Badał problematykę wychowania w ustrojach komunizmu i socjalizmu, a także szkolnictwo amerykańskie; interesował się rozwojem i kształtowaniem kultury amerykańskiej. Zainicjował w Polsce badania nad problematyką społeczną państw Afryki. W połowie lat 50. domagał się odejścia od marksistowskich metod uprawiania nauki. Redagował pisma „Przegląd Socjologiczny”, „Przegląd Nauk Historycznych i Społecznych”, „Myśl Filozoficzna”, „Nauka Polska”, „Kultura i Społeczeństwo”. Do jego uczniów zaliczano m.in. Antoninę Kłoskowską i Kazimierza Żygulskiego. Zainteresowania badawcze: socjologia wsi, socjologia wychowania, narodu i kultury, historia socjologii, historia kultury. Autor m.in.: "Szkoła w społeczeństwie amerykańskim" (1936); "Kultura amerykańska: formowanie się kultury narodowej w Stanach Zjednoczonych Ameryki" (1962); "Kultura i naród: studia i szkice" (1968); "Drogi awansu społecznego robotnika: studium oparte na autobiografiach robotników" (1979).

Liczba opublikowanych utworów: 2

Społeczeństwo i wychowanie

Społeczna genealogia inteligencji polskiej